ผู้วิจัย กัญญาณัฐ เพชรชำนาญ

ปีการศึกษา 2568

วันที่เผยแพร่ 16 มิถุนายน 2568

บทคัดย่อ

การจัดการศึกษาระดับปฐมวัยในหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยพุทธศักราช 2560 พัฒนาเด็ก ตั้งแต่แรกเกิดถึง 6 ปีบริบูรณ์ อย่างเป็นองค์กรรวม บนพื้นฐานการอบรมเลี้ยงดูและการส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้ที่สนองต่อธรรมชาติและพัฒนาการของเด็กแต่ละคนให้เต็มตามศักยภาพภายใต้บริบทสังคมและวัฒนธรรมที่อาศัยอยู่ ทั้งนี้สาระการเรียนรู้ประกอบด้วยองค์ความรู้ ทักษะหรือกระบวนการและคุณลักษณะ คุณธรรม จริยธรรม ซึ่งไม่เน้นเนื้อหา การท่องจำ ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับทักษะหรือกระบวนการที่สำคัญและจำเป็นสำหรับเด็ก เช่น ทักษะการเคลื่อนไหว ทักษะทางสังคม ทักษะการคิดทักษะการใช้ภาษา คณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ เป็นต้น รวมทั้งการจัดประสบการณ์สำคัญที่ส่งเสริมพัฒนาการทางสติปัญญาได้แก่ การคิด การใช้ภาษา การสังเกต การจำแนก การเปรียบเทียบ จำนวน มิติความสัมพันธ์ เวลา เป็นต้น (กระทรวงศึกษาธิการ. 2560)

การจัดการศึกษาในระดับปฐมวัย เป็นการจัดประสบการณ์เพื่อพัฒนาเด็กปฐมวัยให้ได้รับการเรียนรู้ในรูปแบบของการจัดกิจกรรมแบบบูรณาการผ่านการเล่นโดยมุ่งเน้นให้เด็กได้รับประสบการณ์ตรงเกิดการเรียนรู้ด้วยตนเองการจัดการเรียนรู้คณิตศาสตร์ตามหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย เป็นการจัดประสบการณ์สำคัญที่ส่งเสริมพัฒนาการทางด้านสติปัญญาของเด็กปฐมวัย เป็นการสนับสนุนให้เด็กได้รับรู้ เรียนรู้ สิ่งแวดล้อมรอบตัวด้วยประสาทสัมผัสทั้งห้า ผ่านการคิด ตัดสินใจ การส่งเสริมพัฒนาการทางสติปัญญาในด้านทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ มีองค์ประกอบที่สำคัญ ได้แก่ การนับและรู้ค่าของจำนวนตัวเลข 1-10 การจับคู่  การจัดกลุ่ม การเปรียบเทียบ การเรียงลำดับ เป็นต้น ซึ่งทักษะเหล่านี้เป็นพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ที่จะเป็นพื้นฐานช่วยเตรียมเด็กให้มีความพร้อมที่จะเรียนรู้คณิตศาสตร์ในขั้นต่อไปในอนาคต จึงจำเป็นต้องเน้นให้ผู้เรียนพัฒนาความสามารถในด้านการรู้ค่าจำนวนตัวเลข ซึ่งรัตนา ถิ่นขาว (2550) ได้กล่าวว่า ให้ผู้เรียนได้มีโอกาสทำกิจกรรมนั้นด้วยตนเอง ได้สัมผัส กระทำกับวัตถุของจริง ได้มีประสบการณ์กับสิ่งที่เป็นรูปธรรมให้ผู้เรียนฝึกฝน สังเกต จำแนก เปรียบเทียบ เรียงลำดับ การวัดจำนวน การบอกตำแหน่ง และฝึกการนับเพื่อจะให้ผู้เรียนได้พัฒนาทักษะพื้นฐานที่จำเป็นในการบอกค่าตัวเลข

การจัดประสบการณ์การเรียนรู้โดยใช้กิจกรรมเกมการศึกษาคณิตศาสตร์ จะเป็นเครื่องมือหนึ่งในการฝึกความสามารถด้านการรู้ค่าจำนวนตัวเลข การเปรียบเทียบ การเรียงลำดับ ที่จะทำให้ผู้เรียนคณิตศาสตร์เกิดทักษะความสามารถในการรู้ค่าจำนวนตัวเลข การเรียงลำดับ เนื่องจากการจัดประสบการณ์ด้วยชุดกิจกรรมเกมการศึกษาที่เกี่ยวกับคณิตศาสตร์ โดยเกมแต่ละเกมจะมีกฎ กติกา ที่แตกต่างกัน ในการเล่นเกมการศึกษาคณิตศาสตร์แต่ละเกมจะสอดแทรกความรู้ทางคณิตศาสตร์ในเรื่องต่าง ๆ เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้แสวงหาความรู้เพิ่มเติมจากแหล่งเรียนรู้ที่เตรียมไว้ การจัดประสบการณ์ด้วยวิธีนี้ จะส่งเสริมการเล่นเป็นรายบุคคลและเล่นเป็นกลุ่ม ส่งเสริมการคิด และการวางแผนร่วมกัน การค้นหาความรู้ด้วยตนเอง และการยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่น จึงกล่าวได้ว่า การจัดประสบการณ์การเรียนรู้โดยใช้ชุดกิจกรรมเกมการศึกษาประเภทตัวเลข เป็นการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญที่สุดส่งเสริมกระบวนการเล่น การทำงานทั้งรายบุคคลและเป็นกลุ่ม ส่งเสริมการคิด การค้นหาความรู้ด้วยตนเอง ฝึกทักษะการสังเกต ความคิดรวบยอด สรุปความรู้ที่ได้รับร่วมกัน ทุกคนร่วมกิจกรรมอย่างมีความสุขและสนุกสนาน สอดคล้องกับหลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560 ที่กล่าวไว้ว่าเกมการศึกษาเป็นเกมที่ช่วยพัฒนาด้านสติปัญญา มีกฎกติกาง่าย ๆเด็กสามารถเล่นคนเดียวหรือเล่นเป็นกลุ่มได้ช่วยให้เด็กรู้จักสังเกต จำนวน และการเรียงลำดับ เกมการศึกษาคณิตศาสตร์เป็นกิจกรรมที่ช่วยส่งเสริมให้เด็กเกิดการเรียนรู้พัฒนาได้หลาย ๆ ด้านรวมทั้งช่วยพัฒนาทักษะ ในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ซึ่งเป็นองค์ประกอบ และรากฐานสำคัญของกระบวนการพัฒนาทางสติปัญญา และเป็นสื่อที่ช่วยให้ผู้เล่นที่มีการสังเกตดี ช่วยให้มองเห็นสิ่งที่ควรได้เห็น ได้ฟัง หรือคิด อย่างรวดเร็ว เกมการศึกษาประเภทตัวเลขต่างจากการเล่นอย่างอื่น เช่น การเล่นตุ๊กตา เครื่องเล่นสนาม หรือเกมทางพลศึกษา ตรงที่ว่าแต่ละชุดมีวิธีเล่น โดยเฉพาะผู้เล่นสามารถตรวจสอบการเล่นว่าถูกต้องหรือไม่ ได้ด้วยตนเอง และยังเป็นผลพลอยได้ตามมาอีกหลายประการในการเล่นเด็กมักเล่นร่วมกันหลายคน เด็กเรียนรู้การเล่น ร่วมกัน เด็กต้องพยายามปรับตนให้เข้ากับเพื่อน กิจกรรมเช่นนี้ช่วยให้เด็กได้พัฒนาทั้งทางด้านอารมณ์ และสังคมไปด้วย(วรรณี วัจนสวัสดิ์. 2552) และสอดคล้องกับผลการศึกษาของ พัฒนา ชัชพงศ์ (2530) ที่กล่าวว่ากิจกรรมเกมการศึกษาช่วยฝึกการสังเกต และคิดหาเหตุผล ฝึกการแยกประเภทและจัดหมวดหมู่ ฝึกการจัดลำดับจำนวน ฝึกความพร้อมในการเรียนสัญลักษณ์ทางภาษาและคณิตศาสตร์การทบทวนเนื้อหาที่เรียน และฝึกความรับผิดชอบ

จากการสังเกตพฤติกรรมในการจัดการเรียนการสอนในภาคเรียนที่ 2 ปีการศึกษา 2567 พบว่า เด็กนักเรียนชั้นอนุบาลปีที่ 3 โรงเรียนบ้านควนใหม่ เด็กไม่สามารถบอกหรือจัดการเรียงลำดับขนาดจากใหญ่ไปเล็ก เล็กไปใหญ่ หรือการเรียงลำดับสั้น-ยาวได้ และยังมีปัญหาในการนับและรู้ค่าของจำนวนตัวเลข 1-10 ข้าพเจ้าจึงได้ศึกษาค้นคว้าข้อมูลที่เกี่ยวข้อง และเลือกใช้สื่อเกมการศึกษาที่ครูประดิษฐ์ขึ้นเอง เพื่อพัฒนาทักษะพื้นฐานทางคณิตศาสตร์ของเด็กปฐมวัยโดยใช้ชุดกิจกรรมเกมการศึกษาของเด็กปฐมวัยชั้นอนุบาลปีที่ 3 โรงเรียนบ้านควนใหม่ เพื่อพัฒนาความสามารถด้านการเรียงลำดับขนาดจากใหญ่ไปเล็ก เล็กไปใหญ่ หรือการเรียงลำดับสั้น-ยาวได้ และพัฒนาความสามารถด้านการนับและรู้ค่าของจำนวนตัวเลข 1-10 เพื่อให้นักเรียนมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น