ผู้วิจัย อนันตชัย เวชขลัง

ปีการศึกษา 2568

วันที่เผยแพร่ 12 กรกฎาคม 2568

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง Zero Smoke, Clear Future: นวัตกรรมร่วมสร้างสถานศึกษาปลอดบุหรี่และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แบบมีส่วนร่วม ภายใต้ระบบนิเวศแห่งการบริหารสถานศึกษา โรงเรียนบ้านชำสอง มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เสริมสร้างทักษะชีวิตและทักษะการรู้เท่าทันสื่อของนักเรียนระดับประถมศึกษาถึงมัธยมศึกษาตอนต้น เพื่อให้สามารถตัดสินใจอย่างมีวิจารณญาณต่อแรงกดดันจากเพื่อนและสื่อสังคมออนไลน์ 2) สร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของครู ผู้ปกครอง และชุมชนในการรณรงค์และป้องกันการสูบบุหรี่และการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในเด็กและเยาวชน และ 3) ส่งเสริมวัฒนธรรมองค์กรของโรงเรียนให้เกิดความตระหนักรู้และความรับผิดชอบร่วมกันในการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงของเยาวชน

การศึกษาใช้แนวทางแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) ผสานกับแนวคิดระบบนิเวศทางการบริหารสถานศึกษา (School Ecosystem Management) โดยออกแบบนวัตกรรมผ่านกระบวนการวิเคราะห์บริบท ปัญหา และทุนทางสังคมของโรงเรียน และร่วมพัฒนากิจกรรมรณรงค์ในรูปแบบสร้างสรรค์และต่อเนื่อง โดยใช้กระบวนการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) และการเรียนรู้จากโครงงาน (Project-Based Learning)

ผลการศึกษา พบว่า นักเรียนมีพฤติกรรมเชิงบวกในการตัดสินใจ การปฏิเสธ และการสื่อสารกับผู้อื่นเกี่ยวกับปัญหาบุหรี่และแอลกอฮอล์ในระดับดีมาก มีความสามารถในการรู้เท่าทันสื่อและแรงกดดันทางสังคมในระดับสูง การมีส่วนร่วมของครู ผู้ปกครอง และชุมชนอยู่ในระดับเข้มแข็ง เกิดวัฒนธรรมองค์กรที่เอื้อต่อการป้องกันพฤติกรรมเสี่ยงอย่างมีระบบและยั่งยืน ข้อเสนอแนะ คือ ควรขยายผลนวัตกรรมไปยังสถานศึกษาอื่น โดยบูรณาการไว้ในหลักสูตรสถานศึกษาและระบบการบริหารงานอย่างเป็นระบบ พร้อมทั้งติดตามผลในระยะยาว เพื่อประเมินผลกระทบที่ยั่งยืนต่อพฤติกรรมของเยาวชน

คำสำคัญ: สถานศึกษาปลอดบุหรี่, ทักษะชีวิต, การมีส่วนร่วม, วัฒนธรรมองค์กร, ระบบนิเวศทางการบริหาร